November was de koudste maand sinds bijna 20 jaar en ook december heeft de eerste nachten met vorst al te pakken. Helder, fris en windstil weer met rijp op het gras, de struiken en de bomen. Prachtig om te zien en een goede reden om eropuit te gaan, vooral in de ochtend.
Voor sommige tuinders was het door de koude weersomstandigheden nog haasten om de gewassen op tijd van het land te krijgen. De meeste groentegewassen zijn namelijk niet zo vorstbestendig. Gewassen als veldsla, winterpostelein, winterprei, spruitjes en boerenkool kunnen wel wat vorst verdragen en deze kun je nog vinden op tuinderijen.
Er wordt wel gezegd dat bij de boerenkool eerst de vorst er overheen moet gaan, voordat je deze kunt eten. Dat is niet helemaal waar, want natuurlijk kun je best boerenkool eten in een relatief warme winter. Het zou toch jammer zijn als we in een vorstvrije winter niet kunnen genieten van een heerlijk boerenkoolstamppot.
Wat wel zo is, is dat de boerenkool zoeter van smaak is na een vorstperiode. Onder invloed van de kou wordt in de plant zetmeel omgezet in suikers. Dit zorgt ervoor dat de cellen van de plant minder snel kapot vriezen. De plant maakt als het ware zijn eigen anti-vries. De zoetere smaak van de boerenkool vinden we over het algemeen lekkerder en daarom wordt vaak gewacht met oogsten tot de eerste nachtvorst zich heeft aangediend. Overigens zal dit vroeger meer aan de orde zijn geweest toen de boerenkoolrassen iets bitterder van smaak waren dan nu.
Naast groene boerenkool is ook de paarse variant steeds meer in trek. Onder invloed van lage temperaturen wordt de kleur van de plant steeds donkerder paars. Met de rijp erop zorgt dit trouwens voor een prachtig winterplaatje.
Sommige zaden van vaste planten, struiken en bomen hebben een koude periode nodig om te kunnen kiemen, de zogenaamde koudekiemers. Dit mechanisme zorgt ervoor dat de zaden niet midden in de winter kiemen, maar pas in het voorjaar als de grond al enigszins is opgewarmd. De overlevingskans van de kiempjes is op deze manier stukken groter.
De paarse waspeen die deze week in de pakketten zit lijkt het ook koud gehad te hebben. De paarse kleur aan de buitenkant van deze wortels, binnenin zijn ze gewoon oranje, is echter niet door de kou ontstaan. De paarse wortel is de voorlopers van de oranje soort en is mogelijk nog gezonder door het hogere gehalte aan bèta-caroteen en Anthocyaan, de paars-rode kleurstof. Bovendien ziet deze wortel er prachtig uit als je ‘m doorsnijdt of raspt.
Auteur: Jos van Duinen